Onderzoekers werken aan nieuwe cellen die insuline maken. Deze heten bètacellen. De onderzoekers maken ook een verpakking voor de nieuwe cellen in je lichaam. Dit is een soort zakje voor cellen. Hoe gaat dit, en hoever zijn ze?
In het kort
Je lichaam maakt geen insuline meer bij diabetes type 1. Dit komt omdat de cellen die insuline maken kapot zijn. Deze cellen heten bètacellen. Ze zijn aangevallen door je afweersysteem. Artsen kunnen mensen nieuwe bètacellen geven uit donororganen. Dit heet donor-eilandjestransplantatie. Je hebt dan weer eigen insuline. Je lichaam regelt weer zelf de bloedsuiker, dus de bloedglucose. Maar er zijn te weinig donororganen. Onderzoekers willen daarom zelf nieuwe bètacellen maken voor mensen met diabetes type 1.
Een bètacel is een ingewikkelde cel. Hij doet veel tegelijk. De cel merkt bijvoorbeeld hoeveel glucose in het bloed zit. Is er veel glucose? Dan maakt de bètacel insuline. Onderzoekers werken al jaren hard om zelf een goede bètacel te maken. Dit is uiteindelijk gelukt met een bepaald type stamcel. Dit type stamcel is een jonge cel die nog elke cel van het lichaam kan worden. Hij kan bijvoorbeeld een huidcel worden, of een spiercel, en dus ook een bètacel.
De onderzoekers weten nu hoe ze van een paar nieuwe bètacellen veel meer cellen kunnen maken. Dit moet ook, want je hebt normaal 750 miljoen bètacellen. Hoe komen al deze nieuwe cellen in het lichaam? Ze kunnen direct in bijvoorbeeld de lever komen. Zo gebeurt het ook bij donor-eilandjestransplantatie. De onderzoekers kunnen de cellen bijvoorbeeld in een soort plat zakje doen. Dit zakje is een speciale verpakking. Je krijgt daarvoor een kleine operatie. De cellen blijven bij elkaar in het zakje. Het doel is dat de cellen dan langer en beter werken. Het is ook handig: het zakje kan makkelijk worden verwijderd, of worden aangevuld.
Maar er is nog een probleem. Je afweersysteem ruimt indringers op, zoals bacteriën en virussen. Bij diabetes type 1 denkt de afweer per ongeluk dat je bètacellen indringers zijn. Het wil ook nieuwe bètacellen kapot maken. Deze zijn ook nog eens gemaakt van stamcellen die niet van jezelf zijn. De nieuwe cellen zijn daarom extra verdacht voor de afweer. Het zou perfect zijn als het zakje met de nieuwe bètacellen helemaal dicht is. De afweer komt dan niet bij de cellen. Maar insuline gaat dan ook moeilijk uit het dichte zakje naar je bloed. En ook voedingsstoffen komen moeilijker bij de cellen.
Het zakje voor de cellen wordt dus niet helemaal dicht. Hoe gaat dit dan? Denk aan een theezakje in een glas warm water. Stofjes uit de thee komen in het water. Maar de theeblaadjes blijven in het zakje. Insuline en bloed gaan op dezelfde manier door de wanden van het zakje met nieuwe bètacellen. Er groeien ook kleine bloedvaten rond de cellen. Deze krijgen hierdoor genoeg zuurstof en voeding. Maar de cellen zijn niet beschermd tegen de afweer. Je hebt daarom nare medicijnen nodig zodat je afweer de cellen met rust laat.
Onderzoekers in Nederland werken aan nieuwe bètacellen. Ze maken ook een verpakking die werkt zoals een theezakje. Dus stofjes en insuline gaan door de wand heen. De onderzoekers letten goed op de vorm, en waar het zakje van gemaakt wordt. De cellen moeten goed blijven werken in het zakje. En het is belangrijk dat je er geen last van hebt. De onderzoekers maken ook al medische regels voor de behandeling. Hier is een strenge wet voor. Veel wetenschappers en bedrijven werken samen in een heel groot onderzoek in Nederland. Dit onderzoek heet RegMed XB. Het is internationaal beroemd.
Onderzoek naar een behandeling met nieuwe cellen is al ver gekomen in de afgelopen jaren. In het buitenland hebben wetenschappers voorzichtig al eerste tests gedaan bij mensen met diabetes. De eerste resultaten geven hoop. Dit is zeker een mooi begin. Maar het zal nog jaren duren voordat je nieuwe bètacellen kunt krijgen. De cellen moeten goed en lang kunnen werken. We moeten ook zeker weten dat ze veilig zijn voor mensen. Goed onderzoek gebeurt in kleine stappen en dat kost tijd.
In de toekomst krijg je misschien een ‘theezakje’ met bètacellen én alfacellen. Alfacellen zijn cellen die glucagon maken. Glucagon is een hormoon. Het laat de bloedglucose stijgen als die te laag is. Bètacellen werken heel precies samen met alfacellen. Je bloedsuiker is hierdoor niet te hoog en niet te laag. Onderzoekers werken ook aan nieuwe alfacellen. Ze werken ook aan manieren om nieuwe cellen onzichtbaar te maken voor het afweersysteem. Je hebt dan geen nare medicijnen meer nodig.
DON maakt onderzoek mogelijk naar een verpakking voor nieuwe bètacellen Of je nou donoreilandjes krijgt of helemaal nieuwe cellen: ze hebben bescherming nodig tegen de afweer.
Naar onderzoek over cellen verpakken op stichtingdon.nlZelf weer insuline maken als je diabetes type 1 hebt: wetenschappers werken hard om deze droom uit te laten komen. JDRF betaalt hieraan mee.
Naar dit onderzoek op jdrf.nlEen behandeling met nieuwe bètacellen komt steeds dichterbij. Het Diabetes Fonds betaalt onderzoek naar nieuwe cellen, zodat deze behandeling er zo snel mogelijk komt.
Bekijk onderzoek over nieuwe cellen op diabetesfonds.nlArtikel met medewerking van:
Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.
Laatst bijgewerkt op: 25 maart 2023