Transplantatie van eilandjes van Langerhans gebeurt niet vaak. Er zijn te weinig donororganen. En de behandeling heeft nog veel nadelen. Onderzoekers werken hard aan oplossingen, zodat meer mensen met diabetes type 1 een eilandjestransplantatie kunnen krijgen.
In het kort
Bij diabetes type 1 maak je zelf geen insuline meer. Insuline is nodig voor een goede bloedsuiker, de bloedglucose. Het lichaam maakt insuline normaal in de alvleesklier. De cellen die insuline maken zijn de bètacellen. Deze cellen zitten bij elkaar in groepjes. Dit noemen we eilandjes van Langerhans. Bij een eilandjestransplantatie krijgt iemand de eilandjes van andere mensen, uit donororganen. Transplantatie van eilandjes heeft voordelen, maar ook nadelen. In Nederland kan eilandjestransplantatie alleen in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
Artsen doen in Nederland 5 tot 10 eilandjestransplantaties in een jaar. Dit is omdat er weinig donororganen zijn. Maar ook omdat de behandeling belangrijke nadelen heeft. Onderzoekers werken hard om deze nadelen op te lossen. Ze willen bijvoorbeeld meer eilandjes uit een donororgaan kunnen halen. Ze bedenken ook steeds betere technieken voor de transplantatie. Dit is nodig zodat de eilandjes beter blijven werken na de transplantatie.
Eilandjes van Langerhans zijn heel gevoelig. Ze zitten ook verspreid in een alvleesklier. Het is moeilijk om ze uit een donororgaan te halen. Veel eilandjes overleven dit niet. Onderzoekers bedenken steeds nieuwe manieren om de eilandjes beter uit het donororgaan te halen. De onderzoekers maakten bijvoorbeeld een machine die zelf eilandjes uit een donororgaan haalt, een robot.
Eilandjes komen niet in de alvleesklier na een transplantatie. Ze gaan met een infuus naar de lever. Hier maken ze dan insuline. Maar de eilandjes blijven niet allemaal leven. Soms gaat meer dan de helft van de eilandjes al snel kapot. Onderzoekers bekijken of eilandjes zich beter thuis voelen op andere plaatsen. Zoals ergens in de buik, in spieren of net onder de huid. Onderzoekers kijken ook of ze de eilandjes kunnen beschermen. Bijvoorbeeld met een speciale verpakking, een soort theezakje. Dit heet een celimplantaat.
Na de transplantatie maken eilandjes insuline. Maar je afweersysteem ziet de eilandjes als indringers die weg moeten. Je krijgt daarom medicijnen die zorgen dat je afweer de eilandjes niet aanvalt. Dit zijn vervelende medicijnen. Onderzoekers willen dat deze medicijnen niet meer nodig zijn. Ze denken bijvoorbeeld aan een verpakking voor eilandjes. Hierdoor kunnen cellen van het afweersysteem niet meer bij de eilandjes komen om ze kapot te maken. En de onderzoekers willen ook het afweersysteem leren om eilandjes met rust te laten.
Er zijn te weinig donororganen. Onderzoekers willen daarom zelf nieuwe eilandjes maken uit stamcellen. In een eilandje zitten verschillende soorten cellen. De onderzoekers beginnen met nieuwe cellen die insuline maken, de bètacellen. De nieuwe cellen moeten ook goed en veilig in je lichaam komen. Een volgende stap is dat de cellen onzichtbaar worden voor het afweersysteem. De cellen moeten hiervoor een iets ander bouwplan krijgen. Dit heet genetische modificatie. Het duurt nog een hele tijd voordat dit veilig kan.
Transplantatie van eilandjes is nu voor weinig mensen geschikt. De behandeling heeft ook veel nadelen. Wat is de beste oplossing voor de toekomst? Onderzoekers denken dat dit nieuwe eilandjes uit stamcellen zijn. De onderzoekers werken wel verder aan betere transplantatie van donoreilandjes. Ze leren namelijk dingen die ook belangrijk zijn voor de behandeling met nieuwe eilandjes uit stamcellen. Dit onderzoek heeft veel te maken met het onderzoek naar een verpakking voor nieuwe cellen. De verpakking is hopelijk geschikt voor donoreilandjes en voor eilandjes uit stamcellen.
Veel verschillende soorten onderzoek zijn nodig voor de genezing van diabetes type 1. Dit komt omdat alles met elkaar te maken heeft.
Naar alle onderzoeken over genezing bij Breakthrough T1DDON maakt onderzoek mogelijk naar een verpakking voor nieuwe bètacellen Of je nou donoreilandjes krijgt of helemaal nieuwe cellen: ze hebben bescherming nodig tegen de afweer.
Naar onderzoek over cellen verpakken op stichtingdon.nlSamen komen we dichter bij een betere behandeling en genezing van diabetes type 1. Daarom investeert het Diabetes Fonds in onderzoek samen met andere organisaties.
De onderzoeken verder uitgelegd op diabetesfonds.nlArtikel met medewerking van:
Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.
Laatst bijgewerkt op: 26 maart 2023