Transplantatie van eilandjes van Langerhans
Bij eilandjestransplantatie krijgt iemand met diabetes type 1 eilandjes van Langerhans. Dit zijn eilandjes uit de alvleesklier van een orgaandonor. Ze worden getransplanteerd naar je lever. De eilandjes maken insuline. Maar de ingreep gebeurt weinig. Wat zijn voordelen en nadelen?
In het kort:
- Met donoreilandjes van Langerhans maakt het lichaam weer zelf een tijdje insuline.
- Jaarlijks krijgen 5 tot 10 Nederlanders met diabetes type 1 een eilandjestransplantatie.
- Er zijn te weinig donororganen om meer mensen te helpen.
- Bij eilandjestransplantatie moet je medicijnen gebruiken tegen afstoting.
Wat zijn eilandjes van Langerhans?
Het lichaam maakt insuline in de alvleesklier. De cellen die insuline maken zijn de bètacellen. Deze cellen zitten bij elkaar in groepjes. Dit noemen we eilandjes van Langerhans. De Duitse wetenschapper Paul Langerhans ontdekte de groepjes cellen in 1869. De eilandjes zijn nodig voor een goede bloedsuiker. Ze maken insuline en glucagon. Dit zijn stofjes die de bloedglucose regelen. Bij diabetes type 1 maken de cellen geen insuline meer.
Wat is eilandjestransplantatie?
Eilandjestransplantatie is de transplantatie van eilandjes van Langerhans. De eilandjes worden uit een donoralvleesklier gehaald. En met een infuus overgebracht naar iemand met diabetes type 1. Ze komen niet in de alvleesklier maar gaan door een bloedvat naar de lever. Daar maken ze dan insuline. Maar eilandjes zijn kwetsbaar. Artsen krijgen ze moeilijk uit een alvleesklier. Ook bij de transplantatie via het infuus gaan er eilandjes kapot.
Kun je iemand eilandjes geven van jezelf?
Eilandjes komen altijd van een donoralvleesklier van een overleden persoon. Familieleden kunnen dus tijdens hun leven geen eilandjes doneren aan iemand met diabetes type 1.
Wat zijn de voordelen van eilandjestransplantatie?
Een eilandjestransplantatie is een lichte ingreep. De eilandjes komen namelijk via een infuus in de poortader. Dit is een bloedvat van je darmen naar je lever. Zo komen de eilandjes in de lever. Na een eilandjestransplantatie zijn de glucosewaarden beter. Ze zijn ook meer in evenwicht. Hierdoor zijn er meestal geen ernstige hypo’s meer. En het risico op complicaties van diabetes is kleiner. Vaak blijft wel insuline nodig. Dit is anders dan bij een alvleeskliertransplantatie. Dan blijf je wel vaker helemaal zonder insuline na de transplantatie. Je krijgt dan een hele alvleesklier van een overleden donor.
Wat zijn de nadelen van eilandjestransplantatie?
Het lichaam (je afweersysteem) kan de nieuwe eilandjes aanvallen en kapot maken. Dit heet afstoten. Daarom heb je medicijnen nodig die je eigen afweersysteem onderdrukken, dus minder actief maken. Je gebruikt deze medicijnen de rest van je leven. Je krijgt hierdoor eerder infecties. Dit komt door doordat je afweersysteem minder hard werkt. Voeding met weinig koolhydraten is belangrijk zodat minder insuline nodig is. De eilandjes hoeven dan niet hard te werken.
Hoe lang werkt een eilandjestransplantatie?
Eilandjestransplantatie is nu nog geen hele genezing van diabetes. Hoe lang blijven de eilandjes insuline maken? Dit is verschillend. Soms heb je al snel weer insuline nodig. Het kan ook langer duren. Dit heeft te maken met hoeveel eilandjes de transplantatie overleven. En hoe gezond deze zijn. Toch werken de eilandjes bijna altijd. Ze hebben een goede invloed op de bloedglucose. Deze blijft beter in evenwicht. Hierdoor is er ook minder kans op andere aandoeningen door diabetes.
Wie kan een eilandjestransplantatie krijgen?
Eilandjestransplantatie is niet geschikt voor iedereen met diabetes type 1. Dit komt door de risico’s van de medicijnen tegen afstoting. Je neemt deze medicijnen de rest van je leven. En er zijn te weinig donoren om veel mensen nieuwe eilandjes te geven. Transplantatie is daarom alleen voor mensen bij wie de diabetes heel moeilijk te regelen is. Ze liggen bijvoorbeeld vaak in het ziekenhuis door ernstige hypo’s of complicaties. Hun gezondheid is zo slecht dat ze de nadelen van transplantatie aandurven. Eilandjestransplantatie is voor hen de enige goede oplossing. In Nederland gebeurt deze transplantatie alleen in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
Onderzoek naar eilandjestransplantatie
Een eilandjestransplantatie heeft veel nadelen en het is erg ingewikkeld. Onderzoekers werken aan nieuwe en betere manieren voor de transplantatie. En ze willen zelf nieuwe eilandjes maken in het laboratorium. Als dat lukt, zijn donoren niet meer nodig. > Bekijk meer over onderzoek naar nieuwe bètacellen
Artikel met medewerking van:
- prof. dr. Eelco de Koning - internist-diabetoloog, hoogleraar diabetologie Leids Universitair Medisch Centrum
Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.
Laatst bijgewerkt op: 15 mei 2023