Eerste proef met stamceltherapie voor diabetes type 2

Bij diabetes type 2 maakt het lichaam soms steeds minder insuline. De cellen die insuline maken, werken dan niet meer goed. Deze cellen heten bètacellen. Je moet dan insuline spuiten bij jezelf voor een lagere bloedglucose. Onderzoekers in China hebben nieuwe bètacellen gemaakt. Ze deden dit met stamcellen uit het lichaam van de proefpersoon zelf. De behandeling heet daarom stamceltherapie. 

De eerste test bij diabetes type 2 

De onderzoekers haalden stamcellen uit het bloed van een man met diabetes type 2. Ze bouwden de stamcellen om tot bètacellen die insuline maken. De man kreeg de nieuwe bètacellen via een infuus vlakbij de lever. Zo gaat ook eilandjestransplantatie bij diabetes type 1. Dit is de eerste mens met diabetes type 2 die deze stamceltherapie kreeg. Hij had al 25 jaar diabetes en gebruikte insuline. Deze man had al ernstige problemen met zijn gezondheid.  

Geen insuline meer nodig 

De nieuwe bètacellen werken nu al 2 jaar goed. De proefpersoon had al snel een lagere bloedglucose. Hij spuit nu geen insuline meer en kon na een tijdje ook stoppen met pillen. De onderzoekers hebben hoop voor de toekomst. Maar ze moeten deze nieuwe therapie eerst nog uitgebreid verder testen. Het zal nog jaren duren voordat dit misschien een nieuwe behandeling wordt voor diabetes type 2. De cellen moeten bij meer mensen goed werken en de behandeling moet vooral veilig blijven. 

Waarom zijn stamcellen handig? 

Je lichaam heeft altijd stamcellen op voorraad. Het zijn reserve-cellen, bijvoorbeeld voor onderhoud aan je organen. Een stamcel zelf doet nog niets, maar hij kan veranderen in een ander soort cel. Bijvoorbeeld in een cel van je hart, je huid, of dus een bètacel die insuline maakt. 

Spannende eerste test

Het onderzoek in China was best spannend. Ze maakten namelijk de nieuwe bètacellen uit andere stamcellen dan normaal, met een nieuwe techniek. Deze soort stamcellen zijn nog niet zo bekend. Ze zijn veiliger dan de stamcellen in eerdere stamceltherapie. Maar niemand wist zeker of het goed zou gaan. Deze proefpersoon kreeg eerder al een niertransplantatie. Zijn bloedglucose was slecht te regelen. Hierdoor zou de donornier niet lang blijven werken. Deze man durfde daarom het risico aan om als eerste mens deze cellen te krijgen. 

Nieuw soort stamceltherapie 

Eerder onderzoek gebeurde met jonge stamcellen. Deze jonge cellen groeien gemakkelijk. Daarom konden wetenschappers ze ombouwen tot bètacellen. Maar soms blijven de cellen doorgroeien. Het risico op kanker is hierdoor groter. Daarom gebruikten de Chinese onderzoekers stamcellen die al verder zijn in hun ontwikkeling. Ze kunnen niet meer alles worden, maar wel bètacellen. Deze stamcellen heten EnSC. Ze blijven rustiger en worden niet zomaar een tumor. De eerder gebruikte stamcellen heten hPSC. (Zie onderaan wat de namen betekenen.) 

Verschil met stamceltherapie bij diabetes type 1  

Onderzoek naar stamcellen gaat meestal over nieuwe bètacellen bij diabetes type 1. Dit is lastiger dan bij diabetes type 2. De nieuwe bètacellen worden aangevallen door het afweersysteem. Zo ontstaat namelijk ook diabetes type 1: de afweer maakt bètacellen kapot. De methode van het type 2-onderzoek is nog niet getest bij diabetes type 1. We weten dus niet hoe de afweer bij type 1 precies zal reageren op deze cellen. In de toekomst wordt het hopelijk makkelijker. Onderzoekers werken hard om de afweer bij te sturen.  

Stamcellen in Nederlands onderzoek 

Diabetes type 1-onderzoekers in Nederland gebruiken nu al andere stamcellen dan eerst. Ze gaan ook stamcellen nemen van iemand zelf om daar bètacellen van te maken. Dit heeft een belangrijk voordeel: de nieuwe bètacellen passen dan goed bij je lichaam. Ze zijn hierdoor minder verdacht voor het afweersysteem. Het zijn wel andere stamcellen dan in het type 2-onderzoek in China. Er is in Nederland nog geen onderzoek met stamcellen voor diabetes type 2. 

Over de namen van de stamcellen: 

• EnSC komt van het Engelse non-tumorigenic human endoderm stem cell 
• hPSC komt van human pluripotent stem cell 

Bron: 'Treating a type 2 diabetic patient with impaired pancreatic islet function by personalized endoderm stem cell-derived islet tissue | Cell Discovery (nature.com)'